වංශකතාවලට අනුව ‘රෝහන’ නාම ප්‍රභවය අනුරාධපුර මුල් යුගයේ දී සිදු වු බව පෙනේ.  අනුරාධපුර රජකල පාණ්ඩුවාසුදේව රජුට භාරත දේශයෙන් (ඉන්දියාවෙන්) අගබිසව ලෙස ගෙන්වා ගත් භද්ධකච්චායනා කුමරියගේ සොහොයුරකු වු රෝහන කුමරා අනුරපුරයෙන් පැමින පදිංචි වු ප්‍රදේශය ‘රෝහනය’ වු බවත් එම ප්‍රදේශය මහවැලි ගඟින් දකුණු සීමාවටත් බෙන්තර ගඟින් දකුණු සීමාවටත් මායිම්ව දකුණු හා  නැගෙනහිර මුහුදු වෙරලින් වට වී ඇත. උතුරු දෙසට ත්‍රිකුණාමලය දක්වාත් රට මැදට මහනුවර දක්වාත් බටහිර දෙසට බෙන්තොට දක්වාත් මායිම්ව  දකුණු හා නැගෙනහිර මුහුදු වෙරලින්  සීමා වි ඇත.

මාගම් පුරය යනු අනුරාධපුරයෙන් පැමිණි දෙවනපෑතිස්  රජුගේ සොහොයුරකු වු ‘මහානාග’ කුමරා පිහිටුවා ගත් ‘මාගම්පුර රාජධානිය’යි. එය නූතන තිස්සමහාරාමය බවට සාධක සොයාගෙන ඇත.  මාගම්පුර රාජධානියට අයත් හම්බන්තොට පැරණි කච්චේරි සංකීර්ණයේ මෙම කෞතුකාගාරය පිහිටුවා ඇත.

මෙම කච්චේරිය ඉංග්‍රිසි ජාතික උප ඒජන්තවරයකු වු ‘ලෙනාඩ් වුල්ෆ්’  (1880 – 1969)  රාජකාරි කළ ස්ථානයයි. ඔහුගෙන් පසුව පත්වු උප ඒජන්තවරුන් ද ඒජන්තවරුන් ද දිසාපතිවරුන් ද මෙය දිසාපති කාර්යාලය / දිස්ත්‍රික් ලේකම් කාර්යාලය ලෙසට භාවිතා කොට ඇත.

මෙම කෞතුකාගාරයෙහි ප්‍රදර්ශණය වන කෞතුක භාණ්ඩ,  සිතුවම්, පිංතූර හා ආකෘති මගින් රුහුණු පුරවරයට අයත් ප්‍රාග් ඉතිහාසය, ඉතිහාසය, කලාව, වාස්තු විද්‍යාව ආදී සෑම විෂයකට ම අදාල තොරතුරු ඉදිරිපත් කෙරේ. යුරෝපීයයන් සිදු කල ක්‍රියාකාරකම් මෙන්ම නිදහසින් පසු රට ජාතිය ආගම වෙනුවෙන් පුරෝගාමී මෙහෙවරක් ඉටු කල රුහුණු පුත්‍රයන් වු භික්ෂූන්, අන්‍යාගමික නායකයන්, ලේඛකයන්, දේශකයන්, විද්‍යාඥයින්, දේශපාලඥයින්, කවියන්, පර්යේෂකයන්, රැසකගේද තොරතුරු ඇතුලත්   කොට උඩුකය ප්‍රථිමා නිර්මාණ ප්‍රදර්ශනය කෙරේ. පාසල් සිසුවාගේ සිට ඉහලම විද්‍යාර්ථීන් දක්වා භාවිතා කල හැකි පර්යේෂණාගාරයක් බවට මෙම කෞතුකාගාරය පත් කොට ඇත.

මෙම කෞතුකාගාරයෙහි විශේෂත්වය වන්නේ නවීන තාක්ෂණය යොදා ගනිමින් වියදම් අවම වන ලෙසට සංවේදී උපකරණ, (සෙන්සර්)  වීඩියෝ පට දර්ශණ, ජංගම දුරකතන මෘදුකාංග මගින් සවිස්තරාත්මක තොරතුරු ලබා ගැනීමට ඇති හැකියාව හා මහජන සබදතා උපකරණ මගින් සංනිවේදනය වන ලෙස සැලසුම් කල නොමිලේ ලබා දෙන වයිෆයි කලාපයක් සහිත නවීන කෞතුකාගාරයක් වීමයි.